Styl barokowy w architekturze
Znawcy tematu przyjmują, że barok (nazwę nadano znacznie później) wywierał wpływ w architekturze przez 200 lat od połowy XVI do połowy XVII wieku. Kierunek pojawił się we Włoszech a potem rozprzestrzenił się także w Ameryce Łacińskiej. Samo słowo "barok" o wciąż nieznanej genezie pochodziło z XVII w i oznaczało początkowo dziwactwa, nieregularności w sztuce. (Wł. barocco = przesadny, dziwny; portug. barucca = nieregularna perła). Początkowo pisano o nim jako o "zepsutym renesansie"; dosyć długo (do przełomu XIX i XX w) miał złą opinię. Można go podziwiać lub mieć odmienne zdanie. Przede wszystkim jest to sposób postrzegania świata w tamtej epoce; wpływu nowej myśli, w której zaczęto myśleć o radości życia. Był to czas życia takich osób jak Galileusz, Newton, Pascal czy Kartezjusz.
Jako pierwszy Michał Anioł zdynamizował budownictwo stosując w elewacjach elementy dynamiczne: pilastry, gzymsy, nisze. Wprowadził dla ożywienia wnętrz barwy kontrastowe oraz nadał znaczącą rolę światłu. Za artystów baroku, zalicza się uczniów Michała Anioła i jego współpracowników, którzy po śmierci mistrza wspólnie ukończyli budowę kopuły bazyliki św. Piotra - Giacomo della Porta i Domenico Fontana.
Najprościej można go próbować zdefiniować w sztuce jako stosowanie przepychu form, bogactwa kolorystycznego oraz bardzo licznych detali ozdobnych, słowem: nieznana dotąd fantazyjność i wykorzystanie w architekturze wspaniałej gry światłocieni dająca wrażenie ruchu czy niepokoju; zacieranie różnic między realiami a iluzją. Z tego powodu gdy się patrzy na takie obiekty, widać, jak są zadziwiająco lekkie.
W każdym z krajów nowożytnej Europy barok wyrażał się inaczej, w zależności od tego, czy myślimy o krajach katolickich czy protestanckich.
Rzymski kościół Il Gesu jest obiektem, w którym widoczne są stare i nowe idee. Bryła kościoła została zaprojektowana i zrealizowana pod koniec renesansu a jego dwukondygnacyjna elewacja to początki baroku. Obiekt zaczął budować Vignola a po jego śmierci Giacomo della Porta przeprojektował fasadę i ukończył budowlę. W Rzymie zaczęto później myśleć o wkomponowywaniu brył budowli w otoczenie. Fasady są coraz bogaciej zdobione liniami łukowatymi, bogato dekorowanymi niejednolitymi kolumnami, rzeźbami itp. Postaci są zawsze w ruchu, najczęściej miewają bardzo ekspresyjne pozy. We wnętrzach było mnóstwo białej, rzeźbionej sztukaterii którą czasami złocono.
Barok chciał połączyć w jedność architekturę, rzeźbę, malarstwo, muzykę. Ogromnie ważną rolę pełniła teatralność życia: rozbudowany ceremoniał dworski, w kościele - wspaniała liturgia z całym doskonale wyreżyserowanym przepychem szat, ołtarzy, uroczystych procesje, ceremonii korowania obrazów czy przeprowadzania różnych misteriów. Teatralizacja stała się podstawą do budowania obiektów odtwarzających miejsca święte jak chociażby Kalwaria Zebrzydowska czy też zadbanie o właściwą kompozycję kościołów i ich otoczenia tak, aby osiągnąć jak najbardziej podniosłą, uroczystą atmosferę. Dotyczyło to również obiektów świeckich. Pałace - nieco mniej bogate zewnętrznie od kościołów miały regularne założenia parkowe wraz z małą architekturą (zieleń) oraz altanami czy pawilonami.
Literatura:
J. Białostocki, Wiek XVII, Barok, kontrreformacja, Wrocław 1970
M. Karpowicz, Barok w Polsce, Warszawa 1988.
Encyklopedia powszechna PWN.
Wikipedia.
Lista wybranych obiektów zabytkowych w Polsce
Kościół barokowy pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z 1750 roku |
|
| województwo: lubuskie » miejscowość: Bytnica | |
Pałac w Rogalinie |
|
| województwo: wielkopolskie » miejscowość: Rogalin | |
Dwór barokowy z 1783 r. |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Gisiel | |
Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława |
|
| województwo: małopolskie » miejscowość: Kraków | |
Kościół barokowy pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jakuba Apostoła |
|
| województwo: lubuskie » miejscowość: Dąbrówka Wielkopolska | |
Pałac - ruiny |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Markowo | |
Zabytkowy zamek Książ (niem. Furstenstein) |
|
| województwo: dolnośląskie » miejscowość: Wałbrzych | |
Kaplica w Wilkowie |
|
| województwo: małopolskie » miejscowość: Luborzyca | |
Pałac z 1772r |
|
| województwo: zachodnio-pomorskie » miejscowość: Siemczyno | |
Pałac barokowy z 1742r. |
|
| województwo: lubelskie » miejscowość: Kozłówka | |
Barokowy pałac z 1847r |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Kwitajny | |
Pałac barokowy z XVIII wieku |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Ostrowin | |
Sanktuarim w Świętej Lipce |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Święta Lipka | |
Gotycki kościół św. Wawrzyńca z XIVw. |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Pluty | |
Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Świętego |
|
| województwo: mazowieckie » miejscowość: Iłów | |
Pałac barokowy |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Nakomiady | |
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1789 roku |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Lidzbark Warmiński | |
Sanktuarium Maryjne z 1641 roku. |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Stoczek Klasztorny | |
Kosciół barokowy z XVIII w. |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Jaśkowo | |
Kościół barokowy z XVII wieku |
|
| województwo: lubuskie » miejscowość: Brzeźnica | |
Pałac barokowy z 1740 roku |
|
| województwo: lubuskie » miejscowość: Długie | |
Pałac barokowy z 1726 roku. |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Jaśkowo | |
Pałac nad jeziorem Legińskim |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Łężany | |
Pałac barokowy z 1793 roku. |
|
| województwo: lubuskie » miejscowość: Glisno | |
Zabytkowy kościół rzymsko - katolicki p.w. Dobrego Pasterza |
|
| województwo: śląskie » miejscowość: Istebna | |
Kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza |
|
| województwo: pomorskie » miejscowość: Chwaszczyno | |
Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski |
|
| województwo: warmińsko-mazurskie » miejscowość: Miłki | |
Kaplica cmentarna z 1709 roku |
|
| województwo: opolskie » miejscowość: Namysłów | |
Barokowa plebania z XVII wieku |
|
| województwo: lubuskie » miejscowość: Brzeźnica | |
Dom Endenów (Dom Schlutera) |
|
| województwo: pomorskie » miejscowość: Gdańsk | |