Kanał ostródzko-elbląski
Kanał Ostródzko-Elbląski, zwany również "Elbląskim" jest
unikalnym systemem wodnym łączącym kilka zachodniomazurskich jezior z
Zalewem Wiślanym. Oryginalność polega na pokonywaniu 100-metrowej,
prawie naturalnej występującej w tym regionie, różnicy poziomów wody
przy pomocy systemu śluz i pochylni. Te ostatnie są szynowymi
urządzeniami wyciągowymi napędzanymi mechanicznie siłą przepływu wody.
Ten, światowej klasy zabytek sztuki hydrotechnicznej,
zaprojektowany przez holenderskiego inżyniera Jakoba Georga Steenke na
pocz. XIX w. na dworze Fryderyka I i II w celu gospodarczego połączenia
wodnego Prus Wschodnich z Bałtykiem - prawie 20 lat
czekał na rozpoczęcie budowy, (1825-1844).
Znacznie krócej trwała sama budowa, bo tylko 8 lat. Od
1852r, między Iławą a Elblągiem zaczął kursować parowiec iławskiego
armatora "Reederei Kardinal", a później również firmy "Reederei
Matzmor"; (parowce śrubowe "Martha" i "Ernst"). Przewoźnik z Zalewa
nazwiskiem Munter dysponował statkiem "Ursula".
Odcinek Miłomłyn - Ostróda otwarto oficjalnie dopiero w
1860 r., mimo, iż pierwszy statek z Elbląga przypłynął kanałem do
Ostródy już w 1856 r. Ostatni odcinek systemu kanałów z Ostródy do
Starych Jabłonek przez Jez. Pauzeńskie oddano dopiero w 1873 r.
Niemal równoległe uruchomienie w 1872 r. konkurencyjnej
linii kolejowej osłabiło gospodarcze znaczenie kanału, jednak do 1912
r. służył on wyłącznie transportowi płodów rolnych, drewna i artykułów
przemysłowych.
Poza spławem drewna do transportu służyły barki produkcji
elbląskiej stoczni "Schichau-Werft" oraz statki ostródzkiego Urzędu
Budownictwa Wodnego (niem. ,Waserbauamt"): parowce "Steenke",
"Róthloff" oraz holownik motorowy "Osterode". Na statkach tych pływał
późniejszy armator (ur, w 1888 r. w Siemianach) Adolf Tetzlaff. Jego
przedsiębiorstwo żeglugowe "Schiffs - Reederei Adolf Tetzlaff" obok
transportu gospodarczego zainicjowało przewozy turystyczne łodzią
motorową "Róża Jezior" (niem. "Seerose"). Do 1927 r. flota turystyczna
Tetzlaffa wzbogaciła się o: statek "Herta"(1914) i jednostkę
wycieczkową "Heini" (1925). Po 1927 r. statek "Konrad" zbudowany w
stoczni elbląskiej rozpoczął regularne rejsy turystyczne Ostróda-Elbląg.
Organizacją rejsów zajęło się w latach trzydziestych Biuro
Obsługi Turystycznej (niem. "Verkehrsburo") w Ostródzie. W Elblągu
żeglugę turystyczną oferowały dwa biura prowadzone przez Wenzela i
Harwardta oraz stowarzyszenie z Królewca pn. "Landesverkehrverband
Ost-u. Westpreussen e. V". Przedsiębiorstwo A. Tetzlaffa funkcjonowało
do końca 1944 r Działania wojenne 1945 r. spowodowały poważne
uszkodzenia techniczne urządzeń kanału.
Z inicjatywy Zygmunta Mianowicza i przy pomocy A. Tetzlaffa
w 1948 r. ponownie udrożniono kanał, na którym Żegluga Gdańska wznowiła
regularne rejsy turystyczne.
W połowie lat siedemdziesiątych tabor pływający przejęła
Żegluga Mazurska, a od 1992 r. armatorem jest samorządowy Zakład
Komunikacji Miejskiej w Ostródzie "Żegluga Ostródzko-Elbląska"
Kanał na starych zdjęciach: